Yazılımda kullanıcı dostu (user friendly) kavramı arayüzle ilgili bir kavramdır. İçgüdüsel olarak, yazılımımız kullanıcının hoşuna giden rahat bir kullanıma sahipse kullanıcı dostudur denir. Ancak bu durumun ispatlanabilir ve bilimsel olarak ifade edilebilir olması gerekmektedir. Aksi halde yazılımınızın kullanıcı dostu olup olmadığı havada duran bir ifade olarak kalır.
Bir yazılımın kullanıcı dostu olup olmadığı, arayüz değerlendirmesi kabul testleri ile meydana çıkan bir kavramdır. Yazılımın analiz aşamasında, yazılım performansının değerlendirilebilmesi amacıyla objektif ve ölçülebilir hedeflerin belirlenmesi gereklidir. Değerlendirme yapılırken niyeti açık bir şekilde ortaya koyan kabul kriterleri oluşturulur ve bunlar genellikle aşağıdaki maddeleri içerir:
- Öğrenme süresi
- Hata oranı
- Görevin tamamlanma hızı
- Akılda kalıcılık
1- Öğrenme Süresi
Bir kullanıcının, sistemi öğrenme süresi yazılımın kullanılabilirliği açısından önemli bir ölçümdür. Karmaşık bir arayüze sahip yazılımın öğrenme süresi ve dolayısıyla müşteriye olan maliyeti yüksektir. Bu istenmeyen bir durumdur.
2- Hata oranı
Sistemin kullanımı sırasında meydana gelen toplam hata veya belli bir süre içerisinde oluşan hata sayısıdır. Çok fazla hata uyarısı vermek veya istenmeyen hataların(exception) oluşması , kullanıcı üzerinde hoş bir izlenim bırakmaz.
3- Görevin Tamamlanma Hızı
Görevin tamamlanma hızı yazılımın bir işi bitirme hızı yani yazılımın performans göstergesi değildir. Kullanıcının arayüzü kullanabilemsi ile ilgili gözlenen hızdır. Örneğin bir yeni bir kaydın eklenebilmesi kullanıcının ne kadar zamanını aldığını gösteren hızdır.
4- Akılda Kalıcılık
Zaman içinde arayüzün akılda kalıcılığı ile ilgilidir. Arayüzün kısa bir süre içinde unutulmaması gerekir.
Örnek bir kabul testi nasıl olmalıdır?
- Bir saatlik eğitim sonunda, banka görevlisi yeni bir müşteri kaydını hatasız olarak yapabilmelidir.
- Beş saatlik eğitim sonunda, banka görevlisi müşteriler arasında para transferini hatasız bir şekilde gerçekleştirebilmelidir.
Sistemin tasarımı ve kodlanması tamamlandıktan sonra, analiz aşamasında belirlenmiş olan hedeflere bakılarak kullanıcı kabul testleri gerçekleştirilir. Arayüzün testi sırasında, ölçülebilir kriterlerin incelenmesi büyük önem taşır. Böylece bilimsel temeli olmayan “kullanıcı dostu olup olmama” tartışmalarından kaçınılmış olur. Yani kullanıcı dostu (user friendly) diye tabir edilen ama tarif edilemeyen kriterin anlaşılabilir bir şekilde ortaya koyulmuş ve bu kriteri ölçebilen bir ölçek oluşturulmuş olur. Kabul testinin amacı, gereksinim dökümanlarında belirtilmiş olan şartların yerine getirilip getirilmediğini kontrol etmektir. Sistem bu testleri geçtikten sonra, seri üretime geçilir ve aktif olarak kullanımı sırasında da incelenmesi devam edecektir.